| ชื่อเรื่อง |
โครงการการศึกษาพฤติกรรมและความตระหนักต่อการสวมหมวกนิรภัยของผู้ใช้รถจักรยานยนต์ |
| บทคัดย่อ (ไทย) |
ปัจจุบันอัตราการเสียชีวิตของคนไทยอันเนื่องมาจากอุบัติเหตุบนท้องถนนเพิ่มสูงขึ้นต่อเนื่อง ส่วนใหญ่อุบัติเหตุบนท้องถนนเกิดจากรถจักรยานยนตร์มากที่สุด เมื่อเทียบกับอุบัติเหตุจากการเดินทางด้วยพาหนะอื่นๆ ซึ่งส่งผลให้มีผู้บาดเจ็บรวมถึงเสียชีวิตเป็นจำนวนมากจากรายงานความปลอดภัยทางถนนโลกในปี 2556 โดยองค์การอนามัยโลก (World Health Organization Global Status Report on Road Safety, 2013) ได้ทำการสำรวจ 182 ประเทศ พบว่าอัตราผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุบนท้องถนนทั่วโลกสูง ถึง 1.24 ล้านคนต่อปีและอัตราผู้ได้รับบาดเจ็บสูงถึง 20-50 ล้านคนต่อปี ทั้งนี้การสำรวจในปี 2557 สถิติระบุว่าผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนมีจำนวน 44 คนต่อประชากร 100,000 คนต่อปี โดยประเทศไทยมีผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุบนท้องถนนมากเป็นอันดับ 2 ของโลก อัตราการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุบนท้องถนนของประชากรไทยมีจำนวน 5,100 คนต่อประชากร 100,000 คนต่อปี (เฉลี่ย 5.1% ของอัตราการ เสียชีวิตโดยรวม)
จากข้อมูลทางสถิติพบว่าในประเทศไทยอัตราการสวมหมวกนิรภัยในการขับขี่รถจักรยานยนตร์ ของประชาชนจัดอยู่ในระดับต่ำโดยในปี 2556 ผู้ใช้รถจักรยานยนตร์เฉลี่ยสวมหมวกนิรภัยเพียงร้อยละ 43 และไม่สวมหมวกนิรภัยถึงร้อยละ 57 ไทยโรดส์หรือเครือข่ายเฝ้าระวังสถานการณ์ความปลอดภัยทางถนนและสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ยังได้ศึกษาอัตราการสวมหมวกนิรภัยของผู้ใช้จักรยานยนตร์ทั้งประเทศโดยจัดอันดับ 10 จังหวัดที่มีอัตราสวมหมวกนิรภัยสูงสุดตามภาคของประเทศไทย
เมื่อจำแนกตามช่วงอายุของผู้ใช้รถจักรยานยนตร์ พบว่าวัยผู้ใหญ่สวมหมวกนิรภัยมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 49 ส่วนวัยเด็กสวมหมวกนิรภัยน้อยที่สุดคิดเป็นร้อยละ 7 และจากการศึกษาของไทยโรดส์พบว่า สาเหตุที่ผู้ขับขี่และผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์เลือกที่จะไม่สวมหมวกนิรภัยเนื่องจากขาดความตระหนักถึง ความสำคัญในการสวมหมวกนิรภัย โดยทั้งผู้ขับขี่และผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์มากกว่าร้อยละ 60 ไม่สวมหมวกนิรภัยเพราะเห็นว่าเป็นการเดินทางในระยะใกล้นอกจากนี้ผู้ขับขี่และผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์มากกว่าร้อยละ 30 ไม่สวมหมวกนิรภัยเพราะมีความเห็นว่าไม่ได้ขับขี่ออกถนนใหญ่ รวมถึงลักษณะของผู้ขับขี่และผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์เองที่ส่งผลต่อการไม่สวมหมวกนิรภัยโดยร้อยละ 31 ของผู้ขับขี่และร้อยละ 29 ของผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์ ไม่สวมหมวกนิรภัยเพื่อป้องกันอุบัติเหตุเพราะมีลักษณะการเดินทางที่เร่งรีบจากข้อมูลดังกล่าวจะเห็นได้ว่าสาเหตุที่ผู้ขับขี่และผู้โดยสารเลือกที่จะไม่สวมหมวกนิรภัยนั้นเนื่องจากขาดความตระหนักต่อความสำคัญของหมวกนิรภัย รวมถึงขาดความตระหนักต่ออันตรายที่จะเกิดขึ้นจากการไม่สวมหมวกนิรภัยเนื่องจากเมื่อเกิดอุบัติเหตุจากการขับขี่รถจักรยานยนตร์ย่อมส่งผลกระทบต่อร่างกาย จิตใจ และทรัพย์สินทั้งที่ประเมินเป็นตัวเงินและไม่เป็นตัวเงิน
นอกจากนี้จากรายงานความปลอดภัยทางถนนโดยองค์การอนามัยโลกยังมีการเปรียบเทียบระดับ การบังคับใช้กฎหมายในภูมิภาคอาเซียน พบว่าประเทศไทยมีระดับการบังคับ ใช้กฎหมายหมวกนิรภัยต่ำกว่า ประเทศสิงคโปร์ เวียดนาม อินโดนีเซีย และลาว
จากข้อมูลดังกล่าว กรมการขนส่งทางบกจึงได้จัดโครงการรณรงค์ส่งเสริมการสวมหมวกนิรภัยตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2554 เพื่อกระตุ้นให้ผู้ขับขี่และผู้โดยสารจักรยานยนตร์หันมาสวมหมวกนิรภัยผ่านกิจกรรมต่างๆ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความตระหนักและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ขับขี่และผู้โดยสารให้หันมาสวมหมวกนิรภัยเพิ่มมากขึ้น (เว็บไซด์กรมการขนส่งทางบก)
เพื่อสนับสนุนให้โครงการดังกล่าวให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามที่กรมการขนส่งทางบกได้กำหนดไว้ คณะผู้วิจัยจึงเล็งเห็นความจำเป็นที่จะศึกษาถึงปัจจัยที่ส่งผลต่อความตระหนักและพฤติกรรมการสวมหมวกนิรภัยของผู้ใช้รถจักรยานยนตร์ทั่วไปและผู้ได้รับหมวกนิรภัยจากโครงการรณรงค์ส่งเสริมการสวมหมวกนิรภัย ด้วยการเปรียบเทียบตามลักษณะของผู้ขับขี่และผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์ ได้แก่ เพศ อายุ รายได้ ระดับ การศึกษา ภูมิลำเนา เพื่อนำผลการศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อความตระหนักมาใช้เป็นแนวทางในการกระตุ้นให้ผู้ใช้รถจักรยานยนตร์ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหันมาสวมหมวกนิรภัยมากขึ้น และผลที่ได้จากเปรียบเทียบตามลักษณะของผู้ขับขี่และผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์สามารถ นำมาใช้ในการวางแผนจัดรูปแบบโครงการรณรงค์ สวมหมวกนิรภัยให้เหมาะสมตรงตามลักษณะและความต้องการของกลุ่มเป้าหมายมากที่สุด และเพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินโครงการต่อไป คณะผู้วิจัยได้นำข้อค้นพบที่ได้จากการศึกษาวิจัยมาจัดทำโครงการนำร่อง ในทุกภาค ภาคละ ๑ พื้นที่ โดยพื้นที่ที่เลือกมาจัดทำโครงการ จะเลือกจากพื้นที่ที่มีผลการวิจัยชี้ว่า มีระดับความตระหนักต่ำสุดในภาคนั้นๆ สำหรับกลุ่มเป้าหมายจะเลือกจากกลุ่มบุคคลที่เป็นกลุ่มเสี่ยงจากผลวิจัยที่ได
[+][-]
|
| ผู้แต่ง |
ศิริชัย พงษ์วิชัย
อดิลล่า พงศ์ยี่หล้า
บุญญาดา นาสมบรูณ์
ธนสร กิรัมย์
สุมาลี สมนึก
วัชรายุธ์ โสตถิทัต
|
| ผู้สนับสนุน |
กองทุนเพื่อความปลอดภัยในการใช้รถใช้ถนน (กปถ.) |
| ผู้จัดพิมพ์ |
ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย |
| คำสำคัญ |
รถจักรยายนต์; การสวมหมวกนิรภัย; อุบัติเหตุจากรถจักรยานยนต์; ผู้ขับขี่และผู้โดยสารรถจักรยานยนตร์; อัตราการสวมหมวกนิรภัยในการขับขี่รถจักรยานยนตร์ |
| หมวดหมู่ |
ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมเสี่ยง; หมวกนิรภัย; ปัญหาอุปสรรคของการบังคับใช้กฎหมาย; อุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ |